ตอนที่ 8 หมางเมิน

ปกติการย้ายที่ผูกควายเพื่อให้ควายกินหญ้าจนอิ่มท้อง ดำจะให้ดินช่วย แต่วันนี้เขาเห็นหน้าคนที่ไม่อยากเห็นเขาจึงทำเองทั้งหมด

เกสรละสายตาจากสามีที่ล่ามควายจนเสร็จ เขาพากายไปนั่งเอนหลังพิงกับต้นไม้ใหญ่มองดูควายกินหญ้า เธอไม่รู้ว่าเขากำลังคิดอะไรอยู่ จากนั้นก็หันมาถามลูก

“เดือนกับดินทำอะไรกันอยู่หรือจ๊ะ”

“ช่วยพ่อขุดดินดำนาครับ”

“ให้แม่ช่วยทำนะ” คนที่ไม่เคยทำไร่ทำนาหยิบจอบเล่มใหญ่ของสามีขึ้นมา ตอนอยู่กับเขาในชาตินี้ เธอทำได้เพียงเลี้ยงควายกับเกี่ยวข้าวเท่านั้น ส่วนงานอื่นที่ต้องจับจอบ ดำนา เธอทำไม่เป็นเลย สามีเป็นคนทำเองทั้งหมด และเขาก็ไม่เคยบ่นสักคำ

“ครับ/ค่ะ” ลูกทั้งสองยิ้มให้แม่แล้วหยิบเครื่องมือทำมาหากินของตนขึ้นมา

เกสรใช้จอบขุดดินในน้ำอย่างยากลำบาก ขุดดินแล้วก็ปักต้นกล้าลงดินตามที่เขาทำไว้เป็นตัวอย่าง โคลนตมและน้ำที่มีแต่กลิ่นใบไม้เน่าเหม็นกระเด็นขึ้นมาเต็มตัวและใบหน้า ต้นไม้ในนามีหลายต้นส่วนมากจะเป็นต้นเต็ง รัง พลวง ยางนา และกระบก พอใบร่วงลงมาแช่น้ำก็ทำให้น้ำเน่าไปด้วย เธอไม่มีแม้หมวกจะสวม

ผ่านไปเกือบชั่วโมงเธอกับลูกดำนาได้ไม่มากนัก แต่มือนุ่มของหญิงสาวที่เพิ่งกลับจากเมืองกรุงที่นั่งกินนอนกินอยู่กับสามีใหม่ ทำแต่งานบ้านอยู่ที่บ้านพักข้าราชการตำรวจมันก็ไม่หนักหนาอะไร แต่พอมาขุดดินมันเริ่มพองเป็นน้ำใส ๆ ขึ้นมา มีบางตุ่มที่แตกไปแล้ว พอโดนน้ำมันก็แสบร้อน เท้าขาวเนียนกำลังเหี่ยวย่นและมีสีดำน่าเกลียดเมื่อยืนแช่น้ำเน่าจากใบไม้นาน

“เราพักดื่มน้ำกันก่อนไหม” ลูกทั้งสองของเธอก็ถึกทนจริง ๆ เธอจะเป็นลมอยู่แล้ว แต่ลูกของเธอยังแรงดีอยู่เลย

ทั้งสามเข้าไปนั่งพักเหนื่อยใต้ต้นยางนา ที่มีโคนต้นอยู่บนคันนา

เกสรดื่มน้ำในกระติกน้ำเป็นคนสุดท้ายแล้วจึงเอ่ยกับลูก “ดินเอาน้ำไปให้พ่อหน่อยลูก”

“ครับ” คนตัวเล็กเดินถือขันน้ำสีเงินเอียงซ้ายเอียงขวาไปตามคันนาที่พื้นไม่เสมอกันนัก มีบางครั้งที่น้ำกระฉอกออกมา ดีที่ขันใบใหญ่น้ำจึงเหลืออยู่มาก

ผู้เป็นพ่อรับน้ำมาดื่มแต่โดยดีถึงในใจไม่อยากจะรับแต่ก็สงสารลูกที่เดินถือมาไกล

ช่วงพักกลางวันเกสรและลูกเดินขึ้นมาบนเถียงนาที่เป็นเหมือนบ้านของเขากับลูก ส่วนเขากำลังเอาควายผูกไว้กับต้นไม้ใหญ่เพื่อให้มันพักในร่มช่วงกำลังแดดร้อนจัด

เกสรมองไปรอบเถียงนาที่มีทั้งยุ้งข้าวขนาดไม่ใหญ่มากแต่ดูมั่นคง ด้านล่างทำเป็นเล้าไก่ มีคอกควายอยู่ถัดกันไป และพืชผักสวนครัว รวมถึงป่าสับปะรดที่ค่อนข้างรก ในนั้นมีต้นฝรั่งอยู่สามต้นและต้นมะม่วงหิมพานต์ต้นใหญ่อีกสองต้น ในป่านั้นเต็มไปด้วยต้นสาบเสือและต้นกระถินขึ้นเต็มไปหมด เขาคงเข้าไปตัดไม่ได้จึงปล่อยไว้อย่างนั้น แต่แปลงผักที่เขาเคยปลูกตอนที่เธอเคยอยู่ด้วยนั้นว่างเปล่า เขาคงตักน้ำรดผักไม่ไหวจึงไม่ได้ปลูก ที่ตรงนั้นเขามักปลูกผักขายแล้วเอาเงินไปซื้อข้าวเวลาที่ปีไหนได้ผลผลิตน้อย

เธอก้าวขาขึ้นบันได้ลิงไปเพียงสามขั้นแล้วมองดูบนเถียงนาที่มีอยู่สี่ห้อง มุมหนึ่งคงใช้เป็นห้องนอนเพราะเธอเห็นมีมุ้งม้วนเก็บไว้มุมเสา แต่ที่นอนที่มีเพียงเสื่อกกกับหมอนที่ยัดด้วยนุ่นยังไม่ได้เก็บ อีกมุมหนึ่งใช้เก็บเสื้อผ้า วางกระเป๋าย่ามไว้แล้วเธอก็ถอยหลังลงมาเพราะตอนนี้ตัวเธอเปียกจึงไม่เดินขึ้นไป

ใต้ถุนที่สูงท่วมหัวปล่อยโล่ง มีเพียงด้านข้างที่มุงหลังคายื่นออกมา ด้านล่างเป็นแคร่เอาไว้สำหรับทำอาหาร และเอาไว้นั่งรับประทานอาหารตอนเช้าและตอนกลางวัน

เกสรให้ลูกเปลี่ยนเสื้อผ้าชุดใหม่แล้วนำไปตากแดด แต่ตัวเองยังใส่ชุดเดิมแล้วเดินมาที่ครัว

“เมื่อเช้าพ่อทำอะไรให้กินคะ”

“ปิ้งปลาครับ แต่ปลาที่พ่อตากแห้งไว้หมดแล้วครับ สองสามวันมานี้พ่อบอกว่าปวดขามาก ก็เลยไม่ได้ไปหาปลา” ดินอธิบายให้แม่ฟัง

เกสรแอบแปลกใจว่าเขาจะหาปลาอย่างไรในเมื่อทางลงไปหาปลาที่ลำน้ำปาวมันค่อนข้างลาดชันขนาดนั้น และอีกหน่อยน้ำก็คงท่วมขึ้นมาสูงและไหลเข้ามาที่นาของเขา แต่ปีนี้เขาไม่ได้หว่านข้าวไว้ ถึงน้ำท่วมก็คงไม่เป็นไร ที่นาเขามีเกือบยี่สิบไร่ แต่ส่วนที่น้ำท่วมถึงก็เกือบสิบไร่แล้ว ที่เหลืออีกสิบไร่เป็นนาดอน มีบางส่วนเธอเห็นเขาปลูกมันแกว ฟักทอง และแตงไทยไว้แล้ว เหลือพื้นที่ทำนาอีก ดูคร่าว ๆ ไม่น่าจะถึงหกไร่ เพราะถึงพื้นที่นาดอนจะเหลืออีกเป็นสิบไร่ แต่ก็เต็มไปด้วยต้นไม้พวกยางนา ต้นแดง และต้นพลวงเต็มไปหมด คงปลูกเต็มพื้นที่ไม่ได้ และพวกที่ปลูกไว้ก็ไม่รู้จะให้ผลผลิตมากแค่ไหน

ตอนนี้เธอคิดว่าก็คงไม่มีอะไรทำนอกจากไข่ สายตามองเห็นต้นมะละกอที่มีลูกดกเต็มต้นอยู่สามต้น และเห็นแปลงผักชีลาวไม่ใหญ่นักอยู่ข้างกัน

“ใครตักน้ำรดผักชีลาวให้พ่อ”

“ผมเองครับ แต่ช่วงนี้ฝนตกบ่อยผมจึงไม่ค่อยได้รดครับ” ถึงรดก็ตักน้ำในนารดได้ ดินจึงไม่ลำบากมากนัก แต่ถ้าถึงหน้าแล้งก็คงต้องลงไปตักน้ำในลำน้ำปาวมารด เด็กตัวเล็ก ๆ อย่างดินคงน่าเป็นห่วง

เกสรเก็บผักชีลาวมาล้างแล้วเตรียมก่อไฟ ถึงงานอย่างอื่นที่ใช้แรงเธอจะไม่ถนัด แต่ฝีมือการทำอาหารของเธอก็ถือว่าอยู่ในขั้นดีเยี่ยม

เธอก่อไฟโดยใช้ขี้ไต้เป็นตัวช่วยจึงทำให้ไฟติดเร็วขึ้น จากนั้นก็หยิบไข่ไก่ที่มีอยู่ประมาณสิบฟองออกมาห้าฟองจากนั้นหั่นหยาบผักชีลาวใส่ถ้วยไว้

อุปกรณ์ห้องครัวของคุณพ่อเลี้ยงเดี่ยวดูไม่ค่อยสะอาดสะอ้านนัก เครื่องปรุงก็มีเพียง เกลือ ปลาร้า และน้ำปลาที่อยู่ในไหเล็ก และน้ำตาลก้อนที่ทำจากอ้อย

เกสรจะทำคั่วไข่ใส่ผักชีลาว กับส้มตำปลาร้า

ตอนฝานเปลือกมะละกอมือที่พองและแตกทั้งแสบทั้งเจ็บเพราะโดนยางมะละกอ แต่เธอก็ต้องอดทน เพราะแค่นี้คงไม่เจ็บเท่าเขา

เธอตำมะละกอแยกให้เด็กอีกหนึ่งจานเพราะเดือนกับดินยังกินเผ็ดไม่ได้

“เดือน กับข้าวเสร็จแล้วเรียกพ่อมากินข้าวหน่อยลูก” ถ้าเธอเรียกเขาคงไม่มาแน่

“ค่ะ” หล่อนหันไปมองหาพ่อ เขากำลังล้างตัวอยู่ในนาซึ่งไม่ไกลจากเถียงนานัก “พ่อ กับข้าวเสร็จแล้วค่ะ”